Verandering is (niet) goed

Voor een autist (of andere neurodivergente mensen) kan een plotselinge verandering veel stress veroorzaken. Het kan moeilijk zijn voor neurotypische mensen om te begrijpen waarom iemand met autisme zo sterk reageert op zelfs de kleinste veranderingen. Ikzelf raak ook regelmatig behoorlijk van slag door veranderingen, zelfs als ze positief zijn. Maar waarom is dat het geval?

Wilco van het Hul 16 juni 2023 Omgaan met veranderingen Leestijd: 6 minuten

Het komt allemaal wel goed

Wanneer iemand moeite heeft met verandering, is het vaak gebruikelijk om te zeggen dat alles wel goed komt. Persoonlijk denk ik vaak aan een citaat van Sheldon Cooper, een fictief personage uit de televisieserie The Big Bang Theory: “No, it’s not going to be fine, change is never fine. They say it is, but it’s not”.

Dit is vaak hoe ik me voel, alsof het niet meer goed zal komen (ook al zeg ik tegen mezelf dat het wél goed komt. Een verandering is meer dan alleen de verandering zelf en kan erg verwarrend, onvoorspelbaar en zelfs onveilig aanvoelen. Verandering komt zelden alleen. Het heeft invloed op routines, planning en zorgt ervoor dat het overzicht verdwijnt. Dit roept veel vragen en stress op. Om dit concreter te maken, zal ik een voorbeeld geven.

Verandering en autisme, een praktisch voorbeeld

Ik heb al een tijdje het gevoel dat ik wat moet afvallen. Daarom heb ik een paar boeken gekocht met gezonde recepten…en die zien er prachtig uit op de boekenplank. Het is nu tijd voor een ander plan.

Ik dacht dat het wel iets voor mij zou zijn om personal training te volgen in combinatie met voedingsadvies. Dus besloot ik uit te zoeken waar ik dat kon doen. Zo’n zoektocht vergt ook de nodige inspanning. Ik vergelijk zorgvuldig verschillende aanbieders met elkaar, maar uiteindelijk blijkt dat de tarieven nergens vermeld staan en ik echt het gesprek moet aangaan om te achterhalen wat het kost en natuurlijk te bepalen of er een klik is.

Nou goed, ik heb dus een trainer en locatie gekozen en besloten om samen aan de slag te gaan. Ik kreeg een trainingsschema met een aantal uitdagende oefeningen die ik twee keer per week “onder toezicht” moet uitvoeren. Ook kreeg ik een voedingsplan. Hierin staan zes eetmomenten per dag met de bijbehorende calorieën. Ik moet ook een app gebruiken om bij te houden wat ik daadwerkelijk eet en drink, en elke dag mijn gewicht doorgeven aan mijn personal trainer.

Ondanks dat de opdrachten concreet zijn, wat ik waardeer, raakte ik compleet gestrest. Hieronder vind je een greep uit de gedachten die me overweldigden:

  • Vul ik in de app wel het juiste in zodat de hoeveelheid calorieën kloppen?
  • Shit, ik heb weer iets gedronken, invullen dus!
  • Waar haal ik de goedkoopste kipfilet?
  • welke nootjes moet ik precies hebben (cashew, pinda’s, walnoten)?
  • Wanneer moet ik boodschappen halen en hoeveel moet ik dan halen? Anders loopt mijn planning weer in de soep.
  • kan ik, nu ik minder eet, nog wel met de fiets naar mijn werk en verbrand ik dan niet te veel?
  • Nee! Ik val nu ineens wel erg veel af. Is dat niet verkeerd?
  • Voel ik nu honger? Moet ik nu eten? Of is het de stress die dit gevoel geeft?
  • Nee, niet weer zoeken in die app. M’n hoofd ontploft!
  • Wat is de snelste route naar de sportschool? En hoe laat moet ik dan van huis vertrekken?
  • Brrr… Een personal training is één-op-één, dus er is meer interactie met een andere persoon. Ongemakkelijk!

En zo kan ik nog wel even doorgaan. Dit kost mij erg veel energie en levert een overvloed aan prikkels op, teveel prikkels.

It's not going to be fine! Change is never fine! They say it is, but it's not.
It's not going to be fine! Change is never fine! They say it is, but it's not.

Veranderingen brengen me uit balans

Dat veranderingen veel impact kan hebben en mij uit balans brengen mag duidelijk zijn. De onderliggende redenen zal ik aan de hand van bovenstaand voorbeeld verduidelijken.

Ik heb (veel) moeite met het houden van overzicht

Wanneer je het grotere geheel bekijkt, verandert er eigenlijk niet zoveel (twee keer per week trainen en anders eten). Maar doordat ik me volledig op de details focus, raak ik het overzicht kwijt en ervaar ik stress. Mijn gedachten zijn constant gericht op de kleine dingen: het bijhouden van mijn eetmomenten, het doen van boodschappen, de impact op mijn planning, welk eten ik in welke bakjes moet meenemen naar mijn werk… Het lijkt maar niet op te houden.

Mijn routines veranderen

Routines zijn vaste gewoontes die ik heb ontwikkeld. Dankzij deze vaste gewoontes hoef ik minder na te denken over welke handelingen ik uitvoer en in welke volgorde. Gedurende de jaren heb ik meerdere routines ontwikkeld die ik (bijna) automatisch kan uitvoeren, en waarop ik kan vertrouwen dat ik niets vergeet. Deze routines helpen me om niet meer energie te verbruiken dan noodzakelijk.

Door het volgen van personal training en een voedingsschema veranderen er nu meerdere routines in mijn dagelijks leven. Het tweemaal per week naar de training gaan is bijvoorbeeld een aanpassing in mijn dagelijkse routine. Daarnaast zorgt een eetschema, met zes eetmomenten per dag, voor de nodige veranderingen.

Bovendien moet ik nieuwe routines aanleren. Ik moet een routine ontwikkelen voor het (anders) bestellen van boodschappen en voor het fysiek doen van boodschappen wanneer dat nodig is. Dit vereist ook weer planning. Een andere nieuwe routine is het bijhouden van mijn eetgedrag in een app. Dit kan ik direct na elke maaltijd doen, of alles in één keer aan het einde van de dag. Door dit in de praktijk te ervaren, zal ik ontdekken wat het beste bij mij past.

Ik moet een band opbouwen met mijn personal trainer

Een van de dingen die ik behoorlijk lastig vind, is het trainen met een personal trainer, omdat er veel één-op-één contact bij komt kijken. Terwijl je in de sportschool redelijk anoniem kunt fitnessen, staat er in mijn geval een trainer constant bij me tijdens het uitvoeren van de oefeningen. Dit kan soms wat ongemakkelijk zijn. Niet dat ze niet aardig is, maar ik ben niet zo’n fan van oppervlakkige gesprekken. Daarom heb ik dit direct aangegeven, omdat ik het prettig vind om vooraf de verwachtingen af te stemmen. Gelukkig kon ze erom lachen en was het geen enkel probleem. Nu kan ik mijn oefeningen doen zonder al te veel geklets en hoef ik me niet langer ongemakkelijk te voelen.

De stilte na de storm

Ik ga niet beweren dat dit soort veranderingen en de directe gevolgen ervan makkelijk zijn, want dat zijn ze niet. Maar soms zijn veranderingen onvermijdelijk. Ze kunnen zelfs heel positief zijn. Gelukkig duren de gevolgen op korte termijn in mijn geval nooit erg lang. Onlangs heb ik bijvoorbeeld een weekend vol stress ervaren. Ik voelde me extreem onrustig en overprikkeld, waardoor het leek alsof ik een zware hoofdpijn had. Ik was volledig gefocust op wat er op dat moment gaande was.

Gelukkig heb ik geleerd uit ervaring dat de overprikkeling na een paar dagen afneemt, wanneer ik besef dat het eigenlijk wel meevalt. Dit komt doordat ik in de praktijk toepas wat ik in mijn hoofd vooraf niet helemaal kan ordenen.

Daarom kan ik gelukkig de uitspraak van Sheldon Cooper omarmen en zeggen: Verandering is nooit fijn, maar uiteindelijk komt het wel goed.

Hoe ga jij om met verandering?  Laat het me weten in een reactie onder deze blog.
TagsAutisme Coping Overprikkeling Stress Veranderingen

Lees ook deze blogs over autisme en Omgaan met veranderingen

Hoi, mijn naam is Wilco. Ik heb Autisme, en toen ik mijn diagnose kreeg was dat een bevestiging van iets wat ik op een bepaalde manier al wist. Via dit blog wil ik mijn verhalen delen in de hoop (nog) meer kennis en begrip te creëren over autisme. Lees meer ⇒

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *